Çocuk Hakları Sözleşmesi

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 20 Kasım 1989 tarihinde benimsenmiş, Türkiye’de dahil olmak üzere 196 ülke tarafından imzalanan Çocuk Hakları Sözleşmesi, 2 Eylül 1990 tarihinde yürürlüğe girmiştir. En fazla ülkenin onayladığı insan hakları belgesi olan bu sözleşmenin dört temel ilkesi vardır.

Çocuk Hakları Sözleşmesi Maddeleri

Taraf devletler; insanlık ailesinin tüm üyeleri için özgürlük, adalet ve barışın temel olduğunu düşünerek, iyi bir yaşam düzeyi sağlama yolundaki kararlılıklarını hatırda tutarak, hiçbir ayrıma maruz bırakmamayı benimsediklerini ve ilan ettiklerini kabul ederek bu Çocuk Hakları Sözleşmesi’ni imzalamıştır ve uygulamakla yükümlüdür.

Çocuk Hakları Sözleşmesinin Dört Temel Maddesi Nedir?

• Yaşama ve gelişme hakkı
• Ayrım gözetmeme
• Katılım hakkı
• Çocuğun yüksek kararı

Bu maddeler Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin dört temel maddesidir ve çocukların en iyi şekilde yaşamak için sahip olduğu en temel haklardır.

Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin Maddeleri Nelerdir?

1. Her birey 18 yaşına kadar çocuktur.
2. Çocuk Hakları, bütün çocuklar içindir. Doğum yerleri, konuştukları dil fark etmeksizin, büyüklerinin inançları ya da görüşleri nedeniyle hiçbir çocuğa ayrım yapılamaz.
3. Çocuklarla ilgili bütün yasa ve uygulamaları oluşturanlar, ilk olarak çocukların yararını düşünmek zorundadır.
4. Devlet, Çocuk Hakları Sözleşmesi’nde yazılı olan hakların uygulanması için her türlü çabayı gösterir ve çocukların bu haklardan yararlanmasını sağlar.
5. Devlet, hakların uygulanması hususunda çaba gösterirken çocuktan sorumlu olan kişilerin haklarına karşı saygılı olur.
6. Yaşamak, her çocuğun temel hakkıdır ve herkesin ilk görevi çocukların yaşamını korumaktır.
7. Her çocuğun bir isme ve vatandaşlığa sahip olma hakkı vardır. Devlet, çocuk doğduğunda bu ismi kaydeder ve çocuğa bir kimlik verir.
8. Çocuklara verilen isim, vatandaşlık hakkı ve aile bağları korunur. Tüm bunlar zorla değiştirilemez ve alınamaz. Değiştirilmek istenir ya da bu haklar çocuğun elinden alınırsa devlet bu duruma karşı çıkar.
9. Her çocuğun ailesiyle birlikte yaşama hakkı vardır.
10. Anne ve babasıyla ayrı ülkelerde yaşayan çocukların aileleriyle birlikte olabilmeleri için devletler kolaylık gösterir.
11. Anne ve baba izni olmadan hiçbir çocuk başka ülkeye götürülemez. Başka ülkeye gitmek zorunda kalan her çocuğun, gittiği ülke tarafından korunma hakkı vardır.
12. Her çocuk görüşlerini özgürce ifade etme, kendisini ilgilendiren her konuda görüşlerinin dikkate alınmasını isteme hakkına sahiptir.
13. Her çocuğun duygu ve düşüncelerini istediği biçimde açıklama hakkı vardır.
14. Her çocuğun kendi düşüncesini geliştirme ve istediği dini seçme hakkı vardır.
15. Çocukların arkadaşlarıyla barış içinde toplanabilme, dernek kurabilme ya da derneklere üye olma hakkı vardır.
16. Hiç kimse çocukların onurunu kıramaz, özel hayatlarına karışamaz ve onları küçük düşüremez. Bu hak yasalarla korunur.

    

17. Devlet, kitle iletişim araçlarının çocuğun gelişimi açısından önemini kabul eder.
18. Çocukların yetişmesinden ve gelişmesinden sorumlu olan kişiler, bu sorumluluklarını en iyi biçimde yerine getirir.
19. Hiç kimse çocuklara karşı olan sorumluluklarını onlara zarar verecek şekilde kullanamaz.
20. Her çocuğun ailesinden yoksun kaldığında devletten özel koruma ve yardım alma hakkı vardır.
21. Engelli çocukların özel olarak korunma ve saygı görme hakkı vardır
22. Her çocuğun sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı vardır.
23. Çocuk haklarına uygun olarak kreşler, yurtlar okullar oluşturulur ve bunlar düzenli olarak kontrol edilir.
24. Her çocuk eğitimini tam yapabilmek için desteklenir ve korunur. İlköğretim parasız ve hiçbir ayrım yapmadan tüm çocuklar için hak ve zorunluluktur.
25. Çocukların okula gitme ve oyun oynama hakkı vardır. Onlar yetişkinler gibi çalıştırılamazlar.
26. Bütün çocuklar her türlü zararlı maddeye karşı korunur.
27. Çocukları fiziksel ve ruhsal yönden örseleyecek hiçbir yaklaşıma izin verilemez.
28. Devlet, çocukları koruma ve çocukları kaçıran, satan ve onları çalıştırmak isteyen kişilerle mücadele etme sorumluluğuna sahiptir.
29. Hiç kimse çocukları kendi çıkarları için kullanamaz.
30. Çocuklar hiçbir şekilde insanlık dışı yöntemlerle ya da aşağılanarak cezalandırılamaz.
31. Her çocuğun barış ortamında yaşama ve savaşlardan korunma hakkı vardır. Çocuklar askere alınamaz. Devlet, çocukları silahlı çatışmalardan ve sonuçlarından korumakla yükümlüdür.
32. Çocuklar çeşitli nedenlerle zarar görmüşlerse onların iyileştirilmesi için çalışmalar yapılır. Devlet, çocukların bir daha zarar görmemesi için önlemler alır.
33. Yasalarla sorunu olan çocuklar bu durumdan tek başlarına sorumlu tutulamaz. Çocuklar farkında olarak kimseye zarar vermez. Bir şekilde suça itilen çocuklar yetişkinler gibi cezalandırılamaz ve özel yasalarla topluma kazandırılır.
34. Devlet, Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin herkes tarafından öğrenilmesini sağlar.
35. Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin uygulanmasını değerlendirmek için Çocuk Hakları Komitesi kurulmuştur.
36. Devlet ve o ülkede yaşayan kişiler Çocuk Hakları Komitesine, çocuk hakları ile ilgili durum hakkında bilgileri vermekle sorumludur.
37. İlgili kuruluşlar Çocuk Hakları Komitesinin çalışmalarına kolaylık sağlar ve yardım eder.

54 maddeden oluşan Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin geriye kalan maddeleri sözleşmenin taraf devletler tarafından nasıl imzalanacağı, onaylanacağı ve yürütüleceği ile ilgilidir. Yukarıda genel hatlarıyla yer alan Çocuk Hakları Sözleşmesi, Evrensel İnsan Hakları Bildirgesi gibi temel hakları barındırmaktadır. Çocuk hakları, insan haklarıdır.